تاثیر چاقی بر مغز و بدن چیست؟

چاقی به عنوان یکی از جدی‌ترین مشکلات سلامتی در جهان مطرح است و تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت جسمانی و روانی افراد دارد. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که چاقی علاوه بر افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت، به طور معناداری بر ساختار و عملکرد مغز نیز تأثیر منفی دارد. این مقاله به بررسی جامع و عمیق ارتباط میان چاقی، ساختار مغزی و عملکرد شناختی و همچنین به بررسی مداخلات درمانی مؤثر، از جمله جراحی باریاتریک، می‌پردازد.

تأثیرات چاقی بر ساختار و عملکرد مغز

مطالعات متعددی نشان داده‌اند که چاقی به ‌ویژه در سنین میانسالی با کاهش قابل‌ توجهی در حجم مغزی همراه است. برای مثال، تحقیقات انجام‌ شده نشان می‌دهند که افزایش شاخص توده بدنی با کاهش حجم ماده خاکستری در قشر پیش‌پیشانی و قشر سینگولیت قدامی، که در تصمیم‌گیری، حافظه و کنترل اجرایی نقش دارند، مرتبط است .

.(Nota et al., 2020؛ Sui & Pasco, 2020)

همچنین، چاقی منجر به اختلال در ساختار ماده سفید مغز نیز می‌شود که این امر می‌تواند با از دست رفتن اتصال‌های نورونی و کاهش سرعت پردازش اطلاعات همراه باشد این تغییرات ساختاری، مستقیماً باعث کاهش عملکردهای شناختی از جمله حافظه، توجه و توانایی‌های اجرایی می‌شوند .

(Monda et al., 2017)    , (Bischof & Park, 2015)

مکانیسم‌های بیولوژیکی تأثیر چاقی بر مغز

چاقی از طریق مکانیسم‌های متعددی از جمله التهاب مزمن و اختلال در تولید هورمون‌ها بر مغز تأثیر می‌گذارد. افزایش سطح آدیپوکین‌ها و هورمون‌های التهابی ناشی از بافت چربی اضافی به ایجاد التهاب مزمن در مغز و سایر نقاط بدن منجر می‌شود که می‌تواند آسیب‌های عصبی و کاهش عملکرد شناختی را به دنبال داشته باشد همچنین، اختلال در تولید هورمون‌های تنظیم‌کننده اشتها و متابولیسم مانند لپتین و انسولین نیز می‌تواند باعث اختلال در عملکرد طبیعی مغز شود.

.(Nota et al., 2020) ,(Sui & Pasco, 2020)

جراحی باریاتریک چیست؟

جراحی باریاتریک نوعی جراحی است که برای کمک به کاهش وزن و بهبود شرایط مرتبط با چاقی انجام می‌شود. این جراحی‌ها معمولاً شامل تغییراتی در دستگاه گوارش هستند که میزان غذای مصرفی و جذب مواد مغذی را کاهش می‌دهند. رایج‌ترین انواع جراحی باریاتریک شامل بای ‌پس معده و اسلیو معده است. در روش بای‌ پس معده، بخش بزرگی از معده و قسمتی از روده کوچک دور زده می‌شود تا جذب کالری کاهش یابد. در اسلیو معده، بخش عمده‌ای از معده برداشته شده و معده به شکل یک لوله کوچک درمی‌آید که این امر باعث کاهش ظرفیت غذایی فرد می‌شود.

اثرات مثبت کاهش وزن و جراحی باریاتریک

جراحی باریاتریک به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان چاقی مطرح است و تأثیرات مثبتی بر عملکرد مغز دارد. مطالعات نشان داده‌اند که کاهش وزن قابل‌توجهی که از طریق این جراحی حاصل می‌شود، منجر به بهبود جریان خون مغزی، کاهش التهاب مزمن و بهبود ساختار مغزی از جمله افزایش حجم ماده خاکستری و سفید می‌شود.

(Nota et al., 2020).

همچنین، تحقیقات بالینی نشان داده‌اند که پس از جراحی باریاتریک، افراد بهبود قابل‌ توجهی در عملکرد شناختی به ‌ویژه حافظه و توانایی‌های اجرایی را تجربه می‌کنند.

بنابراین، جراحی باریاتریک نه تنها به بهبود سلامت جسمانی کمک می‌کند بلکه نقش مهمی در حفظ و تقویت سلامت مغزی و شناختی نیز دارد.

(Nota et al., 2020؛ Monda et al., 2017)

نتیجه‌گیری

با توجه به شواهد موجود، ارتباط قوی و معناداری میان چاقی و کاهش عملکرد شناختی و تغییرات منفی ساختاری در مغز وجود دارد. این شواهد تأکید دارند که کنترل وزن نه تنها برای پیشگیری از بیماری‌های جسمی بلکه برای حفظ سلامت روانی و شناختی نیز بسیار حائز اهمیت است. مداخلات درمانی به موقع و مؤثری مانند جراحی باریاتریک می‌توانند تا حد زیادی این آسیب‌ها را کاهش دهند و به حفظ سلامت عمومی و مغزی کمک کنند. در نهایت، توجه به پیشگیری و درمان زودهنگام چاقی باید به عنوان یکی از اولویت‌های سلامت عمومی تلقی شود.

منابع :

Nota, M. H. C., et al. (2020). Obesity affects brain structure and function- rescue by bariatric surgery? Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 108, 646–657.

Sui, S. X., & Pasco, J. A. (2020). Obesity and Brain Function: The Brain–Body Crosstalk. Medicina, 56(10), 499.

Bischof, G. N., & Park, D. C. (2015). Obesity and Aging: Consequences for Cognition, Brain Structure, and Brain Function. Psychosomatic Medicine, 77(6), 697–709.

Monda, V., et al. (2017). Obesity and brain illness: from cognitive and psychological evidences to obesity paradox. Diabetes, Metabolic Syndrome and Obesity: Targets and Therapy, 10, 473–479.